Politik Risk Sigortası: Fırsatlar ve Tehditler
Yakın bir tarihe kadar tüm dünyanın gözü Türkiye’nin yürüttüğü Barış Pınarı harekatındaydı. Yalnızca siyasiler değil her sektörden iş insanları gelişmeleri yakından takip etti. Bu durum aslında politik risklerin ne denli büyük ekonomik sonuçları olabileceğine önemli bir örnek. Öte yandan herhangi bir yatırım kararı verilirken birçok risk faktörü göz önünde bulundurulsa da politik riskler genellikle ihmal ediliyor.
Politik Riskin Tanımı
Politik risk; uluslararası faaliyetleri olan kuruluşların operasyonlarının kendi ülkesi veya üçüncü bir ülke kaynaklı bir nedenden dolayısı engellenmesi veya zarar görmesi olarak tanımlanabilir. Politik risk diye aklımıza ilk gelen terör saldırısı, askerî harekât gibi kavramlar olarak sınırlandırılmamalıdır. Hükümetlerin uzun ve kısa vadede almış olduğu stratejik kararlar, kamunun menfaatleri doğrultusunda hazırlamış olduğu kanunlar hem yabancı hem de yerli yatırımcılar açısından risk oluşturabilmektedir.
Günümüzde artık politik riskler mutasyona uğramakta ve kompleks bir yapıya bürünmektedir. Son dönemde gündemde sıkça yer alan Amerika-Iran yaptırımları, İngiltere’de Brexit, haziran ayında Yeni Zelanda’da gerçekleşen terör saldırısını ele aldığımızda artık politik risklerin çok komplike bir yapıya büründüğünü gözler önüne seriyor. Bir ülkenin ekonomik sıkıntılar yaşaması politik istikrarın bozulmasına sebep olabileceği gibi, politik gelişmeler sonucunda da ülkeler ekonomik sıkıntılara sürüklenebilirler. Bu nedenle de politik risklerin sadece siyasi gelişmelerle bağdaştırılmaması gerekiyor.
Riskler Artıyor, Peki Sigortası?
Politik risk sigortası, şirketlerin başka bir ülkede yaptıkları yatırımları, ev sahibi ülke hükümetinin veya politik amaçlarla hareket eden grupların eylemleri sonucu oluşan risklere karşı koruma altına alan sigorta ürünüdür. İhracatçılar, imalatçılar, distribütörler, tüccarlar, müteahhitler, finans kurumları, yurtdışı sözleşmesinde geçerli sigortalanabilir riskleri bulunan herhangi bir kuruluş politik risk sigortasından yararlanabilir.
Yurtdışında projeleri olan veya yurtdışı ile bağlantılı iş yapan kurum ve kuruluşlar için politik risk sigortası önemli bir risk transfer aracıdır. Özellikle, Finansman sağlayan kurum ve kuruluşların politik risk sigortasını desteklemektedirler. Böylelikle, Politik risk sigortasına sahip olan yatırımcılar veya organizasyonlar daha iyi şartlarda, daha uzun vadeli finansman bulma şansına sahip olabilmektedirler.
Politik Risk Sigortası Türler
Politik risk sigortası sunan kurumları üç ana kategoride toplayabiliriz; ihracat kredi kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ve sigorta şirketleri ile reasürörler.
İhracat Kredi Kuruluşları: (ECA)-Genelde kendi ülkelerinin yatırımcı ve ihracatçılarının yurtdışındaki projelerini desteklemek amacıyla yatırımcının herhangi bir ülkede maruz kalabileceği politik risklerini teminat altına almak üzere kurulmuş yapılardır.
Uluslararası Kuruluşlar: MIGA (Multilateral Investment Guarantee Agency), ATI (African Trade Insurance Agency), ICIEC (Islamic Corporation for the Insurance of Investment and Export Credit) , ERBD (European Bank for Reconstruction and Development) gibi kurum ve kuruluşların amaçları uluslararası ticaret, yatırım ve projelerin gelişimini desteklemek üzere kurulmuşlardır. Ayrıca ERBD (European Bank for Reconstruction and Development) ve The Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) özellikle proje finansmanına ihtiyaç duyan yatırımcıları politik risk sigortası almakta desteklemekte, yukarda belirtmiş olduğum organizasyonların bazıları veya benzeri organizasyonlar finansmanı sağlamadan önce projenin cinsine ve büyüklüğünü göre politik risk sigortasının alınmasını zorunlu kılmıştır.
Sigortacılar: Politik risk sigortası konusunda uzmanlaşan Lloyd’s sendikaları ve sigorta şirketleri bulunmaktadır. Özellikle sigorta sektörü, geleneksel politik risk teminatlarının yanı sıra gelişmekte olan ülkelere yönelik alacak riski sağlamaktadırlar. Bu alanda kapasite yeni oyuncularla beraber artmakta ve gelişmektedir.
Türkiye’de Politik Risk Sigortası
Politik Risk Sigortası Türkiye için yeni bir ürün olmasa da, bu konudaki ilgi Arap Baharıyla birlikte artmaya başlamıştır. Özellikle Kuzey Afrika bölgesinde iş yapan inşaat şirketleri ve ticaret yapan kurumlar, bölgede gerçekleşen olaylar sebebiyle politik risk sigortası talep etmektedirler.
Ayrıca, 2018 yılında döviz kurlarında yaşanan dalgalanma Türk yatırımcısını ihracata yönlendirmiştir. Hem ihracattaki ticari riskini azaltmak hem de ticaret yapılan ülkelerdeki politik risklerden korunmak amacıyla yatırımcılar politik risk sigortasıyla daha fazla ilgilenmeye başlamıştır.
Londra’da Neler Oluyor?
Sigortacıların, Broker’ların evi olarak kabul edilen Lyolds’ta sigorta şirketleri, reasürörler ciddi kapasiteler ayırmakta, politik riskleri ciddi bir pazar olarak görmektedir. Aon, Marsh gibi dünya’ca ünlü brokerlardan olan Arthur J.Gallagher’ın 2019 yılında yayınlanan raporuna göre sadece politik risklere ayrılan kapasite yaklaşık olarak üç milyar dolar civarında. Yani aslında Politik riskleri diğer sigorta branşlarıyla karşılaştırdığımızda politik riskler açık arayla yükselen yıldız konumundadır.
Ocak ayında Ekim’e geldiğimizde hem Dünya hem de Türkiye’de ciddi olaylar yaşadı, bu sebeple sigorta şirketleri reasürans şirketleri arasındaki antlaşmalar çok çetin geçecek gibi görünüyor. Fakat yatırımcılar gözünden bu durum bir zorluk olarak görülmemeli, çünkü 2020 yılında broker’ların politik risk alanında ciddi fırsatlar yakılacağına inanıyorum.
Kaynaklar;
https://www.tesadernegi.org/finansta-risk-ve-politik-risk.htm
https://europa.eu/rapid/press-release_BEI-09-29_en.htm
https://www.deik.org.tr/uploads/politik_risk_sigortasi.pdf
Saint Michael Fransız Lisesi‘nden mezun olduktan sonra, Işık Üniversitesi Makine Mühendisliği (Lisans) ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Ekonomi (Yüksek Lisans) programlarını tamamladı. 2019 yılında London School of Business and Finance‘da Post Graudate in Finance eğitimi aldı. 2013 yılından beri sigorta sektöründe çalışmaktadır, uzmanlık alanı finansal sigortalar ve mühendislik sigortalarıdır.
